Voor zeldzame of niet alledaagse waarnemingen moet men niet altijd naar de grote libellen paradijzen of stukjes natuurreservaat met al dan niet grote plassen gaan. Dit kan ook aan een gewoon klein vijvertje, ja zelfs uw tuinvijvertje. Regelmatige observaties aan een dergelijke waterpartij kunnen soms zeer lonend zijn, en daar hoeft u echt geen lange sessies voor te maken.
Hieronder een klein relaas van wat Patrick Heivers meemaakte aan een klein vijvertje gelegen aan het donorcentrum van het Rode Kruis Vlaanderen in Edegem.
Dit is een kunstmatig aangelegde vijver met folie en heeft een afmeting van 13,5m x 5,4m. Het effectieve wateroppervlak bedraagt ongeveer 11,5x3.3m, wat dus echt uw tuinvijvertje zou kunnen zijn.
Sinds begin juli bezoek ik dit vijvertje om 7u35 's morgens voor ongeveer 15min en s ’middags om 12u30 voor ongeveer 30min. De eerste 2 weken was dit 2x per week, dan 2 weken van telkens 3 bezoeken per week en daarna steeds 4 bezoeken per week.
Ik kende dit vijvertje, was er al enkele malen langs geweest en had daar volgende soorten gezien: grote keizerlibel, lantaarntjes, houtpantserjuffer en meerdere bruinrode heidelibellen. En af en toe zag ik er ook bloedrode heidelibel.
Vanaf half juli zag ik s ’morgens regelmatig net uitgeslopen bruinrode heidelibellen die s ‘middags nog aanwezig waren.
En niet allen zijn een lang leven toegekend.
Gedurende weken zag ik regelmatig net uitgeslopen libellen. Op de ochtend van 11 augustus 2017 zag ik plots een slanke rode waterjuffer vliegen: een koraaljuffer!, niet echt het biotoop voor deze soort maar wel een aangename verrassing. De koraaljuffer zag ik nog tot 16 augustus waarna ze niet meer werd gezien.
Vanaf 25 augustus zag ik regelmatig copula’s van de bruinrode heidelibel. Toen was het vijvertje bijna volledig opgedroogd, ik denk dat er nog minder dan 50cm water in stond. Die middag besloot men plots om het bij te vullen. Op dinsdag 29 augustus, toen het vijvertje bomvol water stond, was er veel meer activiteit van libellen. Een mannetje paardenbijter had er zijn verblijfplaats van gemaakt en deed regelmatige uitvallen naar bruinrode en bloedrode heidelibellen. Ik nam verschillende copula’s van bruinrode en twee van bloedrode heidelibel waar. Tevens zag ik ook dat de copula’s van bruinrode heidelibel regelmatig werden aangevallen door mannetjes bloedrode heidelibel.
Plots zag ik een fel roodgekleurd mannetje (bloedrode heidelibel) achter een vrouwtje bruinrode aanzitten. Het mannetje slaagde erin het vrouwtje vast te grijpen en slaagde erin een paringsrad (hartje) in de vlucht te vormen. Ik trachtte hiervan foto’s te maken maar het paringsrad ontweek mij en vloog iets verder weg van het vijvertje naar een kleine haag, enkele meters verder. Eerder had ik reeds een copula van bruinrode gezien die, toen ik ze wou fotograferen, daarin vloog. Nu had ik het geluk dat ze een grote toer rond de vijver maakte en terug aan het vijvertje ging zitten nog steeds in paringsrad. Ik trachtte dichter te komen om dit te fotograferen maar ze zaten wat verscholen achter stengels en bladeren, waarna ik me moest verplaatsen om een beter zicht te hebben. Toen vlogen ze naar een andere plaats en het paringsrad ging over in een copula. Gelukkig kon ik snel een degelijke foto maken waarna ze weer een beschutte plaats innamen.
Later vlogen ze over het water en leken mij eitjes te leggen. Maar toen ben ik weggegaan omdat mijn bus er zo ging aankomen. Had beter een bus later genomen!
Ik was toen echt benieuwd naar de foto’s want ze zijn genomen zonder statief; en meestal gebruik ik een statief. Dus hoopte ik dat ze scherp waren, wat voor mij zonder statief niet eenvoudig is.
Bij het bekijken van de foto’s thuis viel dit nog goed mee. Heb dan opgezocht of ik iets kon vinden van de paring tussen een bloedrode en bruinrode heidelibel. Maar ik heb er weinig over of foto’s van gezien. Het enige wat ik ergens las is dat “bastaardisering bij libellen zeer zeldzaam is”.
Ook al gaat het hier om een paring, of er al dan niet bevruchting plaats vond, is moeilijk te zeggen; binnen een zelfde familie (korenbouten) en geslacht (heidelibellen) maar wel tussen 2 verschillende soorten kan men een poging tot paring volgens Geert De Knijf wel meer waarnemen, maar alledaags is het zeker niet.
Ziehier mijn belevenissen aan dit kleine maar interessante vijvertje. Dus voor iedereen die dit leest: als men regelmatig een vijvertje bezoekt, groot of klein, dan kan men altijd voor onverwachte en spectaculaire waarnemingen komen te staan !
Tekst & foto's: Patrick Heivers